Scholen, crèches, sportcentra, medische centra en culturele centra: hoe ontwikkelen ze zich en hoe krijgen ze een rechtmatige plaats in de stad?

Wat zijn voorzieningen? Hoe zijn ze verdeeld over het Brussels Gewest? Perspective heeft een overzicht gemaakt van het aanbod, de territoriale behoeften en de productiedynamiek van voorzieningen en diensten voor de bevolking binnen het Brussels Gewest.

Wat zijn voorzieningen?

Voorzieningen zijn essentiële infrastructuren voor het dagelijks leven. Ze dragen bij tot de levenskwaliteit en maken buurten dynamischer door activiteiten en diensten aan te bieden die toegankelijk zijn voor de bewoners: cultuur, media, sport, gezondheid, onderwijs, kinderopvang, openbare diensten, sociale economie ... Het is dan ook essentieel dat ze optimaal verdeeld zijn over het grondgebied en aan de behoeften voldoen.

Voorzieningen die soms ontoereikend zijn

Deze stand van zaken geeft voor het eerst een overzicht en analyse van bestaande en geplande voorzieningen op het gebied van kinderopvang, onderwijs, sport en recreatie, cultuur, sociale diensten en gezondheid.

Maar ook worden zones in kaart gebracht waar voorzieningen ontoereikend zijn en waar nieuwe voorzieningen nodig zijn. Iedere voorziening is anders, de analysemethode voor ieder type voorziening is daarom uniek. Details van deze analyse worden in de publicatie gegeven.

Voorzieningen, een zwakke functie die moet worden ondersteund

Voorzieningen zijn een zogenaamde "zwakke" functie. De ontwikkeling ervan gebeurt  niet spontaan op het grondgebied en vraagt ondersteuning van de overheid. Deze steun kan door het reserveren van ruimte en het stimuleren van de nodige investeringen.

Een algemene toename van de oppervlakte van voorzieningen

Deze steun is er zeker: we zien een toename van de oppervlakte van voorzieningen in alle zones van het Gewestelijk Bestemmingsplan (GBP) die dit toestaan, met uitzondering van gemengde gebieden. Sinds 2018 is de productie van voorzieningen vrij constant, met een gemiddelde van ongeveer 125.501 m² toegestane voorzieningen per jaar, wat overeenkomt met 32% van de totale toegestane vloeroppervlakte.

In de periode 2018-2019 zijn de voorzieningen met betrekking tot onderwijs en kinderdagverblijven het meest vertegenwoordigd, met 30% van de totale vloeroppervlakte. Daarna volgen sociaal-gezondheidsvoorzieningen (18,8%), logistieke voorzieningen*  (14,2%), dan sportvoorzieningen (12%) en culturele voorzieningen (10%).  

Hoe kunnen voorzieningen hun rechtmatige plaats krijgen?

Voorzieningen een plek geven in het stedelijk weefsel wordt een steeds grotere uitdaging naarmate de druk op het grondgebied toeneemt. Het is daarom noodzakelijk om het grondgebied optimaal in te richten om deze zwakke functie te beschermen, maar we moeten ook creatief aan de slag gaan.

Het bundelen en optimaliseren van het gebruik van bestaande infrastructuren is een interessante manier om tegemoet te komen aan de behoefte aan voorzieningen in zones die al dichtbevolkt zijn. Dit is met name het geval bij Schoolcontracten, die tot doel hebben te investeren in schoolinfrastructuur en deze open te stellen voor de buurt. Tijdelijk gebruik van onbenutte ruimte wordt ook gezien als een interessante oplossing.

"Voorzieningen zijn essentieel voor de ontwikkeling en sociale cohesie van een stad. De stand van zaken van de voorzieningen vormt een integraal onderdeel van het ontwerp van territoriale strategieën en stadsprojecten die erop gericht zijn de levenskwaliteit binnen de stad te verbeteren", Antoine de Borman, directeur-generaal bij perspective.brussels.

• Kom meer te weten en download de Stand van zaken van aangeboden voorzieningen

* Een logistieke voorziening is een voorziening van openbaar nut die zorgt voor de goede werking van de stad in verband met de DBDMH, mobiliteit en netheid, zoals brandweerkazernes, stelplaatsen voor bussen of recyparken.