Focus - Kwaliteit in de schoolomgeving

De schoolomgeving neemt een belangrijke plaats in in het dagelijks leven van leerlingen, maar ook in dat van ouders die hun kinderen naar school brengen of van school ophalen, en van het schoolpersoneel.

Het is een omgeving die geschikt moet zijn voor de verschillende verplaatsingsmodi, met prioriteit voor voetgangers en fietsers, en waar ook andere vormen van gebruik mogelijk zijn die alle gebruikers ten goede komen, zoals ontmoeting, ontspanning, spel en gesprek.

Hier moeten de optimale voorwaarden voor het welzijn en de veiligheid van kinderen en jongeren worden gecreëerd.

De schoolomgeving is ook een plek van interactie tussen de school en de buurt. Deze openbare ruimten maken integraal deel uit van de stad.

De gids "De schoolomgeving heruitgevonden", opgesteld door de Dienst Scholen en Studentenleven van Perspective, is een referentie-instrument voor het herinrichten en creëren van kwaliteitsvolle schoolomgevingen in het Brussels Gewest. Deze gids bevat een reeks aanbevelingen om vier belangrijke doelstellingen op het gebied van kwaliteit te bereiken:

een veilige schoolomgeving

een gezellige en toegankelijke schoolomgeving

een groene en gezonde schoolomgeving

een herkenbare schoolomgeving

Er wordt een breed spectrum aan ingrepen voorgesteld die als inspiratie voor actie kunnen dienen. Deze variëren van kleinschalige acties die weinig middelen vereisen tot meer omvattende acties die een volledig nieuw ontwerp van de openbare ruimte inhouden.

Een veilige schoolomgeving

Een veilige schoolomgeving garandeert de veiligheid van de zwakste weggebruikers en versnelt de ontwikkeling van duurzame mobiliteit door voorrang te geven aan voetgangers en fietsers.

Dit betekent bijvoorbeeld dat de parkeerplaatsen voor de school worden verwijderd om een breed voorplein te creëren dat van de weg wordt afgeschermd door beplanting of straatmeubilair. Dit kan worden aangevuld met verkeersdrempels en brede oversteekplaatsen voor voetgangers. Een optimale zichtbaarheid van de schoolomgeving moet ook gegarandeerd zijn.

 

Voorbeeld van fysieke maatregelen om snelheid van het autoverkeer af te remmen: © 2022 perspective.brussels

Om verder te gaan: Focus: Een school met oog voor mobiliteit en de Gids voor de inrichting van wegen voor de vlotte doorgang van hulpvoertuigen (FR).

Een schoolstraat kan worden ingesteld door het autoverkeer bij het begin en aan het einde van de lessen aan de toegangen te weren.

Mobiel Brussel heeft een gids ontwikkeld voor het opzetten van een schoolstraat in Brussel (Toolbox: "Hoe creëer je een schoolstraat in Brussel"), die hier kan worden geraadpleegd.

Er zijn verschillende systemen om schoolstraten af te sluiten, waarvan hieronder een voorbeeld wordt getoond.

Voorbeeld van een schoolstraat bij de lagere school Toots Thielemans in Sint-Jans-Molenbeek
© Marc Detiffe

De dienst Scholen en Studentenleven verschaft een niet-volledige lijst van afsluitsystemen en locaties ervan in de straat.

Een gezellige en toegankelijke schoolomgeving

Een gezellige schoolomgeving bevordert de interactie tussen leerlingen, ouders en schoolpersoneel. Het kan op verschillende activiteiten inspelen: wachten, ontmoeten, ontspannen, spelen. De schoolomgeving is toegankelijk voor iedereen, ook voor ouders met kinderwagens en fietsen en mensen met een beperkte mobiliteit.

De schoolstraat kan worden aangevuld met zitmeubilair en speelse elementen om een gezellige omgeving te creëren. Er kunnen ook fietsenstallingen worden neergezet om actieve verplaatsingsmodi aan te moedigen.

Voorbeeld van mogelijke inrichtingen en meubilair om een gezellige en toegankelijke schoolomgeving te creëren. © 2022 perspective.brussels

Een groene en gezonde schoolomgeving

Een groene schoolomgeving bevordert de aanwezigheid van natuur in de buurt van de school en verbetert de luchtkwaliteit. De aanwezigheid van groene ruimten kan ook een didactische rol spelen om de leerlingen bewust te maken van natuurbehoud.

Er kunnen bijvoorbeeld waterdoorlatende zones en beplanting in schoolomgevingen worden geïntegreerd, net als een kleine moestuin die direct door de leerlingen kan worden onderhouden.

Voorbeeld van mogelijke inrichtingen en meubilair om een groene en gezonde schoolomgeving te creëren. © 2022 perspective.brussels

Een herkenbare schoolomgeving

Een herkenbare schoolomgeving is de beste manier om automobilisten attent te maken op de aanwezigheid van een school en dus van veel kinderen. Een herkenbare schoolomgeving zorgt voor een visuele afdruk van de school in het stedelijke landschap.
De identiteit van de school kan bijvoorbeeld worden benadrukt en de zichtbaarheid vanaf de straat kan worden verbeterd door het gebruik van verschillende opvallende materialen of schilderwerk met motieven die door de leerlingen van de school zijn bedacht.

Voorbeeld van mogelijke inrichtingen om een herkenbare schoolomgeving te creëren. © 2022 perspective.brussels

Lees meer over alle aanbevelingen door de volledige gids te downloaden .

Waar beginnen?

Zonder noodzakelijkerwijs te streven naar een volledig nieuw ontwerp van de openbare ruimte, is het mogelijk om veranderingen aan schoolomgevingen te bewerkstelligen door kleinschaligere of tijdelijke acties. Dit zijn ‘quick-win’-oplossingen, namelijk ingrepen die snel uitvoerbaar zijn, weinig budget vergen, maar toch al een impact hebben op de kwaliteit van de openbare ruimten.

Overal in de gids staan voorbeelden van quick-win-oplossingen. Voorbeelden zijn het schrappen van parkeerplaatsen door er banken of moestuinbakken te plaatsen, het verven van een deel van de stoep voor de school, het neerzetten van meubilair om het voorplein van de school te beschermen, enzovoort. Voor dergelijke ingrepen is echter wel de voorafgaande toestemming van de gemeente vereist.

Voorbeeld van een tijdelijke inrichting van een voorplein voor de lagere school Saint-Antoine in Vorst © Suède 36

Het is ook mogelijk om een duurzamer herinrichtingsproject voor de schoolomgeving uit te voeren, met een algemene denkoefening over de mobiliteit rond de school en een herorganisatie van het openbaar domein. In dit geval is het raadzaam om gefaseerd te werk te gaan, waarbij een belangrijke plaats wordt toegekend aan de verschillende betrokken gebruikers (met name de leerlingen van de school, het onderwijzend personeel en de buurtbewoners).

De doelstellingen van het project voor de herinrichting van een schoolomgeving worden eerst bepaald door de stuurgroep, waarin de gemeente (of het gewest in het geval van gewestwegen), de schooldirectie en eventueel een studiebureau van architecten deel van uitmaken. Vervolgens is het verstandig om de gebruikers van de locaties te raadplegen om een project voor te stellen dat aan hun behoeften voldoet en door iedereen wordt gedragen.

Het hele proces van de herinrichting van de schoolomgeving kan worden samengevat in vijf stappen. Voor iedere stap kan een participatiemoment worden opgezet.

1. Start van het project: bepalen van de ambities en identificeren van de betrokken actoren
2. Analyse van de context: bestuderen van de bestaande situatie en beoordelen van de schoolomgeving (eventueel met behulp van de gids "De schoolomgeving heruitgevonden")
3. Ontwikkeling van inrichtingsscenario’s
4. Uitvoering van het voorontwerp
5. Concretisering van het ontwerp