Het aandeel publieke woningen bereikt een kwart van de vergunde woningen

Perspective grijpt de publicatie van het Overzicht van de huisvestingsvergunningen en de Monitoring van de publieke woonprojecten aan om een stand van zaken op te maken van de woningcreatie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

De teruglopende trend qua woningproductie zet zich door

De daling van het aantal vergunde woningen (nieuwbouw, verbouwingen en conversies van bestaande gebouwen, enz.), die in 2017 begon, zet zich door en neemt nog toe in 2020. Die trend impliceert een daling van de woningproductie in de komende jaren.

Van 2018 tot 2020 werden jaarlijks gemiddeld 3.400 woningen (studio's, appartementen en eengezinswoningen) vergund. Daarbij komen nog eens 500 kamers en woningen in collectieve woongelegenheden (voor studenten, senioren en anderen).

Bijna de helft van de vergunde woningen zijn tweekamerappartementen, hoewel hun aantal licht is gedaald ten voordele van studio's. De jaarlijkse creatie van een honderdtal eengezinswoningen volstaat niet om hun verdwijning door sloop of onderverdeling in flats te compenseren. Het saldo van vergunde eengezinswoningen is al sinds 2010 negatief.

Een sterke woondynamiek in de tweede kroon en de centrale wijken

Het aantal woningen blijft toenemen, zowel in de tweede kroon als in de centrale wijken. In de tweede kroon kunnen we de Erasmus-site noemen (via bouw op nieuw terrein), het gebied rond de snelweg naar Luik (via de verbouwing van kantoorgebouwen), of het gebied rond het Biestebroeckdok (via de verstedelijking van voormalige industriële en logistieke sites). In de centrumwijken bevindt de belangrijkste vergunning verleend in de periode 2018-2020 zich in de Vijfhoek, op het terrein van het voormalige Rijksadministratief Centrum.

Toekomstige woningproductie in OGSO's

Woningbouwvergunningen blijven oververtegenwoordigd in de 'administratiegebieden' van het Gewestelijk bestemmingsplan (GBP). 12% van de woningen werd daarin vergund. Dat gebied vertegenwoordigt echter maar 3% van het gewestelijke grondgebied waar woningen kunnen worden vergund. Ook in de 'gebieden met gemengd karakter' en OGSO's (ondernemingsgebieden in een stedelijke omgeving) blijft het aantal vergunde woningen oververtegenwoordigd. Het is belangrijk om na te gaan of de woningvergunning in OGSO's zich verderzet nadat er in 2020 bijna geen werden verleend. In de 'woongebieden' lijken de woningvergunningen daarentegen ondervertegenwoordigd te zijn.

Een toenemend aandeel van gereguleerde woningen in het totale aantal vergunde woningen

Terwijl het grootste deel van de vergunde woningen vrije woningen zijn, neemt het aandeel door de overheid financieel gereguleerde woningen toe. In de periode 2018-2020 zal dit aandeel bijna een kwart van de vergunde woningen bereiken (sociale woningen, beheerd door sociale verhuurkantoren (SVK), Citydev, gemeenten, Woningfonds, enz.).

Een stijging van het aantal opgeleverde publieke woningen met 72% in 2021 en meer dan 10.500 woningen gepland

In 2021 werden in totaal 1.103 nieuwe publieke woningen opgeleverd, hetzij een stijging met 72% ten opzichte van 2020. Op basis van de cijfers voor woningen die momenteel in aanbouw zijn, zou de publieke productie in 2022 opnieuw meer dan 1.000 opgeleverde wooneenheden moeten bedragen.

Gewestelijke operatoren plannen de bouw van meer dan 10.500 woningen via de verschillende regeringsplannen, beheercontracten of regeringsbeslissingen. Deze woningprojecten zijn erg ongelijk verdeeld over het Gewest: een op vier is gepland in de gemeente Anderlecht alleen.

2021, een recordjaar voor twee regeringsplannen

Met 845 opgeleverde woningen was 2021 een recordjaar voor de realisatie van het Gewestelijk Huisvestingsplan (GHP) en het Programma van de Alliantie Wonen (AW). Die positieve balans is enerzijds te verklaren door een inhaaleffect na de tijdens de coronacrisis opgelopen vertragingen. Verschillende projecten die voor 2020 waren gepland, werden pas in 2021 opgeleverd. Anderzijds is de toename ook het gevolg van het groeiende aantal sleutel-op-de-deuraankopen bij privépromotoren. Die aankopen vertegenwoordigen 39% van het totale aantal woningen dat in 2021 werd opgeleverd.

De hierboven uiteengezette ontwikkelingen komen uit twee nieuwe publicaties van Perspective:

• Het Overzicht van de huisvestingsvergunningen nr. 10 geeft een algemeen beeld van de vergunningsdynamiek voor de woningproductie tussen 2018 en 2020, inclusief het aandeel van de woningen dat door de gewestelijke en gemeentelijke overheden worden gereguleerd.
• De zesde Monitoring van de publieke woonprojecten presenteert de balans van de gewestelijke productie van publieke woningen in 2021.